20 мая 2011 г.
Район сучĕн пĕтĕмĕшле юрисдикцийĕ - Раççей суд системинчи граждана çывăх тăракан пулăм. Судăн пĕрремĕш инстанцире гражданла, уголовнăй, административлă ĕçсем тата ытти те пăхса тухаççĕ. Суд тĕрĕслĕхне район шайĕнче уçса палăртни пысăк пĕлтерĕшлĕ, мĕншĕн тесен суд системин малашлăхĕ пĕтĕмпех çавăнтан килет.
Çакна палăртмалла: 2010 çулта уголовлă, аппеляци йĕркипе палăртнă уголовлă, административлă право йĕркисене пăснипе çыхăннă ĕçсем иртнĕ çулхинчен сахалрах пулнă. Анчах та иртнĕ çул апелляци йĕркипе гражданла ĕçсене пăхса тухасси ÿснĕ. Уголовлă ĕçсене пăхса тухасси иртнĕ çул унчченхипе танлаштарсан 25 процент чакнă, 49 ĕçпе приговор кăларнă, ĕç производствине чарассипе -1, психика тĕлĕшĕнчен айăплă çынсене медицина тĕрĕслевĕ ирттерессипе 3 ĕç пăхса тухнă. Айăплисенчен виççĕшĕ çул çитмен ачасем, вĕсенчен пĕрин пирки инкек тÿсекенпе мирлешнĕ май уголовлă ĕçе пăрахăçланă.
2010 çулта 50 çынна уголовлă майпа судпа айăпланă. 2009 çулта çак цифра 78 пулнă. Вĕсенчен 17 çынна ирĕклĕх правинчен хăтармалла тунă, 1 çынна тÿрленсе юсанмалли ĕçе вырнаçмалла тунă, условнăй майпа 22 çынна айăплă тесе приговор йышăннă.
Суд ĕçĕн практики палăртнă тăрăх, 28 çын ĕçлеме пултаракан, анчах та ниçта та вăй хуман граждансем, ушкăнпа преступлени тунисем - 5, ÿсĕрле тунă преступленисем - 15, унччен судпа айăпланнисем 11 çын преступлени çулĕ çине иккĕмĕш е ытларах хут тăнă. Хĕрарăмсем преступлени тăвасси чакнă (2009 - 19, 2010 - 8). Кашни ĕçе саккунпа палăртнă срокра пăхса тухнă. Анчах та хăш-пĕр ĕçсене пăхса тухассине адвокатсем, свидетельсем вăхăтра килменнине пула тепĕр вăхăта куçарнă. Иртнĕ çул саккунлă вăя кĕмен приговорсемпе тата ытти суд решенийĕсен 11 уголовлă ĕçпе кассаци йĕркипе çăхавсем пулнă. Кассаци йĕркипе пăхса тухнин пĕтĕмлетĕвĕпе пĕр приговорне улăштарнă. Унсăр пуçне арестлени çинчен хута кĕрсе 9 ĕç пăхса тухнă. Вĕсенчен саккăрăшне тивĕçтернĕ, пĕрне хирĕçленĕ.
2010 çулта Вăрмар район сучĕ уголовлă ĕçпе çыхăннă представлени, çăхав пани, хута кĕни 109 тĕслĕх пăхса тухнă. Çавăн пекех асăннă суда гражданла ĕç 453 килнĕ, вĕсенчен 449-шне пăхса тухнă, 385-пе тивĕçлĕ решени йышăннă, 54-шне пăрахăçланă, 10-шне вăхăтра пăхса тухман. Ыттисене кăçал пăхса тухма палăртнă. Пенси законодательствипе çыхăннă тата займ килĕшĕвĕпе укçа-тенкĕ шыраса илессипе ыйтусемпе ытларах заявленисем килеççĕ. Тавĕçсене пăхса тухнă май патшалăха тупăш 231108 тенкĕ кĕртнĕ, заявлени панă чухне 536365 тенкĕ тÿленĕ, тавĕçсене пăхса тухса 13068910 тенкĕ шыраса илнĕ. 19 решени çине кассаци йĕркипе çăхав панă, виççĕшне пăрахăçланă, пĕрне улшăнусем кĕртнĕ. Административлă право йĕркине пăснă 24 ĕç пăхса тухнă, вĕсенчен 23-шĕнчен укçа-тенкĕ шыраса илме постановлени йышăннă.
2010 çулта апелляци йĕркипе уголовлă ĕç 6 пăхса тухнă, вĕсенчен 5 решенине пĕр улшăнусăр хăварнă, пĕрне çăхав панин майлă пăхса тухнă. Çавăн пекех апелляци йĕркипе гражданла ĕç 13 пăхса тухнă, вĕсенчен виççĕшĕпе миравай судьян решенине улшăнусем кĕртнĕ.
Суд приговорĕпе килĕшÿллĕн преступлени тунисем укçа-тенкĕ тĕлĕшĕнчен 133730 тенкĕлĕх тăкак кÿнĕ. Çавăн пекех суд решенийĕ тăрăх 51000 тенкĕлĕх штраф шыраса илмелле тунă.
Пĕтĕмĕшле юрисдикцин федераллă сучĕсĕр пуçне суд тĕрĕслĕхне миравай судья пурнăçласа пырать. 2010 çулта миравай судья пурĕ уголовлă 71, гражданла 1658, административлă право йĕркине пăснă 660 ĕç пăхса тухнă.
«Раççей Федерацийĕнчи суд ĕçне информаци тĕлĕшĕнчен уçăмлатасси» федераллă саккунпа килĕшÿллĕн суд ĕçне кĕске вăхăтра пăхса тухма автоматизацилес системăна кĕртнĕ. Çакă документсене йĕркелесе пыма, информаципе тивĕçтерессине анлăлатма, суд аппаратне эффективлă ĕçлеме пулăшать. Вăрмар район судĕнче пĕтĕм информаци «Суд ĕçне йĕркелесе пырасси тата статистика» автоматизациленĕ базинче çырăнса пырать. 2006 çултанпа интернетра Вăрмар район сучĕн сайчĕ ĕçлет. Сайтра çĕнĕ информацие вырнаçтарсах тăраççĕ. Вăрмар район сучĕ ку е вăл ĕçпе тивĕçлĕ решени кăларнине те сайтра вулама май пур. Суда тăратма заявленисен тĕсĕсене те тупма пулать. Ĕçĕн пахалăхне тата эффективлăхне ÿстерес, суд тĕрĕслĕхне тÿрре кăларас тĕллевпе район судĕнче граждансен заявленийĕсемпе, ыйтса çырнисемпе ятарлă уйрăмсем йĕркеленĕ. Вĕсенче кирлĕ документсене илме, çавăн пекех суд ĕçĕпе çыхăннă ыйтусем çине хуравсем илме май пур. Сайта кирлĕ информацие тĕрĕс те уçăмлă вырнаçтарассипе Г.Васильев администратор тата Д.Митрофанов тĕп специалист контрольлесе тăраççĕ. Судьясен тата суд системинче ĕçлекенсен квалификацине ÿстерес тĕллевпе семинарсем иртеççĕ. Кăçалхи апрель уйăхĕнчен Вăрмар район сучĕ çумне Тăвай район судне пĕрлештернĕ. Çакă граждансем умĕнче яваплăха татах та ÿстерет.
Юлашкинчен çакна палăртмалла: судьясен ĕçĕ пĕрре те çăмăл мар, мĕншĕн тесен вĕсен тĕрĕс решенисем йышăнса çынсен шăпине татса памалла. Вăрмар район судйисем чылай çул саккуна çирĕп пăхăнса вăй хураççĕ. Пĕтĕм ĕçсене вăхăтра пăхса тухаççĕ.