17 мая 2011 г.
Вăрмар район прокуратури ЧР прокурорĕн 2009 çулхи ноябрĕн 3-мĕшĕнчи 89 номерлĕ «Прокуратура органĕсен общественнăçа саккунсене ăнлантарса парас, право тĕлĕшĕнчен çутатас ĕçе йĕркелесе пырасси тата шута илесси çинчен» хушăвне пурнăçласа пырать. Çак хушăва пурнăçласа район прокуратури ĕçченĕсем район хаçачĕпе пĕрле «Ыйту-хурав» рубрика йĕркелеме йышăнни çинчен пĕлтернĕччĕ. Паянхи номерьте те граждансене хумхантаракан ыйтусем çине яваплă сотрудниксем хуравлĕç.
Ыйту: Суя сăмаха, элекленине тата тем тепĕр каласа кÿрентернине хирĕç заявление хăш органа памалла-ши?
Хурав: РФ Уголовлă-процессуаллă кодексĕн 20 статйин 2 пайĕпе килĕшÿллĕн РФ УК 129 тата 130 статйисем тăрăх преступлени туни пирки уголовлă ĕçе суя сăмах тÿснĕ çын ятĕнчен çырнă заявлени çинче никĕслесе пуçарса яраççĕ. Енчен те вăрçăннă енсем мирлешсен уголовлă ĕçе чараççĕ. РФ УК 20 статйин 4 пункчĕпе килĕшÿллĕн следстви органĕн руководителĕ, следователĕ, дознаватель (прокурор талнă тăрăх) çак статьясенче калакан преступленисем пирки уголовлă ĕç пуçарма пултарать.
РФ УК 31 статйин 1 пайĕ тăрăх 129 тата 130 статйисенче калакан преступленисемшĕн пуçарса яракан уголовлă ĕçсене миравай судья пăхса тухать.
Ыйту: Элек сарнăшăн, суя сăмахшăн мĕнлерех явап тыттараççĕ?
Хурав: РФ УК 129 статйин 1 пайĕпе килĕшÿллĕн çыннăн чысне, репутацине варалакан сăмахсемшĕн 80 пин тенкĕ таран штрафлама е айăпланаканăн 6 уйăх таранчченхи ĕç укçине тытса юлма пултараççĕ. Çавăн пекех е 120 сехетрен пуçласа180 сехет таранччен е çулталăкченех обязательнăй ĕçе явăçтараççĕ, е çак сроклăх ирĕкрен хăтарма пултараççĕ.
РФ УК 129 статйин 2 пайĕпе килĕшÿллĕн халăх умĕнче, халăх хушшинче сарăлакан произведенисенче, массăлла информаци хатĕрĕсенче суя сăмах сарнăшăн айăпланакана 120 пин тенкĕ таран штрафлама е унăн çулталăк таранчченхи ĕç укçине тытса юлма пултараççĕ. Çавăн пекех 180 сехетрен пуçласа 240 сехет таранччен обязательнăй ĕçсем пурнăçлаттараççĕ, е çулталăкран пуçласа 2 çул таранччен юсанса тÿрленмелли ĕçсене явăçтараççĕ, е 3 уйăхран пуçласа 6 уйăх таранччен ирĕкрен хăтараççĕ.
Кодексри çак статьян 3 пайĕпе килĕшÿллĕн çынна элекленисĕр пуçне йывăр тата уйрăмах йывăр преступлени тунă тесе айăпланăшăн 100 пинрен пуçласа 300 пин таранччен штрафлама е çулталăкран пуçласа 2 çул таранчченхи ĕç укçине тытса юлма, е 3 çул таранччен ирĕкрен хăтарма, е 4 уйăхран пуçласа 6 уйăх таранччен арестлеме, е 3 çул таранччен ирĕкрен хăтарма пултараççĕ.
Ыйту: Çынна тем тепĕр каласа кÿрентернĕшĕн мĕнле явап тыттараççĕ?
Хурав: РФ УК 130 статйин 1 пайĕпе килĕшÿллĕн çынна килĕшÿсĕр кÿрентермелли сăмахсемпе хăртнăшăн 40 пин тенкĕ таран штрафлама е 3 уйăх таранчченех ĕç укçине тытса юлма пултараççĕ. Çавăн пекех 120 сехетрен пуçласа 6 уйăх таранчченех обязательнăй ĕçсем пурнăçлама айăплама, çулталăк таранччен ирĕкрен хăтарма пултараççĕ.
РФ УК 130 статйин 2 пункчĕпе килĕшÿллĕн çынна халăх умĕнче, халăх хушшинче сарăлакан произведенисенче, массăлла информаци хатĕрĕсенче килĕшÿсĕр кÿрентермелли сăмахсемпе хăртнăшăн 80 пин е 6 уйăх таранчченхи ĕç укçи чухлĕ штрафлама пултараççĕ. Çавăн пекех е 180 сехет таранччен обязательнăй ĕçсем пурнăçлама айăплама, е çулталăк таранччен юсанса тÿрленмелли ĕçсем тума, е 2 çулччен ирĕкрен хăтарма пултараççĕ.