20 августа 2010 г.
Мана хамăрăн Энтриялĕнче çуралса ÿснĕ Иван Степанович Степановăн Тăван çĕршыв ирĕклĕхĕшĕн пынă вăрçă умĕнхи кун-çулĕ кăсăклантарнипе Пысăк Енккассинчи вăтам шкула кайрăм. Вăл вăрçа кайиччен кунти шкулта вĕрентекен пулса ĕçленĕ. Вăрçăран тăван ялне арăмĕпе ачи патне, амăшĕн килне таврăнман.
Анчах та манăн ĕмĕтленни уссăрах пулчĕ: шкулăн вăрçă умĕнхи, вăрçă çулĕсенчи архивĕ упранман-мĕн. Тăван ялтан Пысăк Енккасси ялне пилĕк çухрăм утнин усси пулмарĕ тесен тĕрĕсех мар пулĕ. Вăтам шкулăн кирпĕчрен купаланă икĕ хутлă çĕнĕ çурчĕ мана калама çук тыткăнларĕ. Йывăçран тунă икĕ хутлă шкул çуртне ватнă. Юрăхсăр тенĕ пулас. Çĕнĕ шкулăн вĕренмелли класĕсем çутă та таса, лабораторисене хальхи çĕнĕ оборудовани вырнаçтарнă. Шкулта кадетсен класĕсем те пур. Ĕçе хăнăхтаракан класс хальхи самантри ĕç хатĕрĕсемпе пуян. Пур енчен те вĕренме условисем те пур, вĕрен кăна - ан ÿркен. Мана çакă çĕнĕ шкулта вĕренекенсем питĕ телейлĕ пек туйăнчĕç, вара тарăн шухăша путса, хам кунти вăтам шкулта вĕреннине, хампа пĕрле вĕреннĕ ачасене, вĕрентнĕ учительсене, йывăçран тунă пĕр хутлă шкул çуртне аса илтĕм. 1953-мĕш çулта вăтам шкула вĕренсе пĕтерсе алла аттестат илсен, июнь уйăхĕнче шкулпа сыв пуллашнă. Мана вĕренме çăмăл марччĕ, вĕреннĕшĕн çулталăкне 150 тенкĕ тÿлемеллеччĕ. Вăрçă хыççăнхи çулсенче ял çыннишĕн, хресченшĕн çăмăл пурнăç пулман. Колхоз ĕçленĕшĕн укçа тÿлемен, çулталăк вĕçĕнче кăна пĕр ĕç кунĕ пуçне 150-200 грамм, хăш - пĕр çулхине, тырă ăнса пулсан, пĕр ĕç кунĕ пуçне 350-400 грамм тырă паркаланă. Çитменнине темиçе тĕрлĕ налук тÿлемелле пулнă. Анне хăйне йывăр лекрĕ пулсан та мана вĕрентессишĕн тăрăшрĕ. «Виçсĕртен эсĕ те пулин вĕрен», -тетчĕ. Пысăк Енккассинчи вăтам шкула нумай, тĕрлĕ ялти ачасем вĕренме çÿретчĕç. Эпĕ вĕреннĕ класра Пысăк Енккасси, Карăкçырма, Урнар, Аслă Чак, Кивĕ Мăнтăр, Энтрияль ялĕсенчи ачасем вĕренетчĕç. Вăтам шкула вĕренсе пĕтерсен чылайăшĕ техникума вĕренме кайрĕ. Халĕ те хама вĕрентнĕ учительсем асрах. Дария Герасимовна, хими учителĕ, ăста вĕрентетчĕ, Н.Архипов, Н.Смелов математикăпа физикăна вĕрентнĕ. Николай Архипович, вăрçă участникĕ, математикăна питĕ ăста, лайăх ăнлантаратчĕ. Историпе Василий Осипович Серов вĕрентетчĕ. Вăл хăйĕн предметне лайăх пĕлнĕрен, урока питĕ интереслĕ ирттеретчĕ. Борис Николаевич Бызов вырăс чĕлхине вĕрентетчĕ. Чăваш чĕлхипе Ираида Петровна вĕрентнĕ, «Тăван чĕлхене упрăр», - тетчĕ. Хальхи вăхăтра, пурнăç улшăннă май, хампа пĕрле вĕреннисем, вĕрентекенсем те кунти тĕнчерен нумайăшĕ уйрăлнă, вăхăчĕ, пурнăçĕ хăйĕнне тăвать. Эпĕ, çыру авторĕ, инженер-строитель, çурт-йĕр тăвакан институт пĕтернĕ, проектировщик пулса ĕçлесе тивĕçлĕ канăва тухнă.