05 декабря 2009 г.
Ноябрĕн виççĕмĕш юн кунне ÿпкен шала кайнă чирĕпе (хроническая обструктивная болезнь легких (ХОБЛ) тата пирус туртассине хирĕç кĕрешмелли кун тесе йышăннă. Кăçал вăл ноябрĕн 19-мĕшĕнче иртрĕ.
ХОБЛ чирĕ халăх хушшинче хăвăрт сарăлать, чирлисен йышĕ хушăнсах пырать. Тăкакне, сиен кÿнине шутласан 1990 çулта ытти чир-чĕр хушшинче вăл 12-мĕш вырăнта тăнă пулсан, 2020 çул тĕлне 5-мĕш вырăна çитме пултарать. Питĕ вăрттăн аталанать, вĕтĕ сывлав çулĕсене те шыçтарать, бронхсене, бронхиолсене, альвеолсене. Альвеолсене аркатни пушшех те хăрушă - организмăн пĕр-пĕр пайне хăмпăланса сывлăш пухăнать, ăна эмфизема теççĕ. Çак чир пирус туртакансем хушшинче ытларах аталанать. Çавна пулах пуль унăн кунĕ те пирус туртнине хирĕç кĕрешмелли кунпа пĕр килет. Кислород çитменрен сывлама йывăр, кăкăр хĕсет, çын хашкать, ÿчĕ кăвакарать, шыçăнса-тăртанса тăрать. Чир ернин тĕп сăлтавĕ - пирус туртни, 80-90 процент таранах. Туртман çынсене пирус мăкăрлантарнă çĕре пырса тăма сĕнместпĕр. Тĕтĕм-сĕрĕм сывласа пассивлă «туртакансем» хăйсен организмне ытларах та сиенлеççĕ, ÿпке чирĕпе чирлес хăрушлăх вĕсен те пысăк. Çавăн пекех шахтерсен, строительсен, цементпа, çăнăхпа, хутпа ĕçлекенсен, чугун çул çинче вăй хуракансен. Тепĕр сăлтавĕ - промышленность предприятийĕсем, автотранспорт атмосферăна варалани, çавна май сывлăш тасамарлансах пыни. Вăраха кайнă ÿпке чирĕнчен сывалма йывăр, анчах аталанассине чарма-пÿлме пулатех. Ÿслĕк вăйлансах пырсан, çăра сурчăк тухсах тăрсан тÿрех тухтăр патне кайăр. Вăл хушнине итлĕр. Туртакан тантăшăра асăрхаттарăр: сиенлĕ йăлана пăрахтăр.